Ինչ հույսեր ունի կզած խաղաղություն մուրողը

«Երևանյան երկխոսություն» միջազգային համաժողովի բացմանը Արցախը և Հայաստանի մի քանի հարյուր քառակուսի կիլոմետր տարածքն Ադրբեջանին հանձնած Նիկոլ Փաշինյանը հույս է հայտնել, որ Ալիևը չի մերժի «խաղաղության պայմանագրի» այն հիմքը, որն արդեն դրված է իրենց (իր և Ալիևի) մի քանի տարվա բանակցությունների արդյունքում:

Ասել կամ մտածել, թե Փաշինյանն անմեղսունակ է, չի կարելի: Երկրի ներսում նա այնպիսի ֆաշիստական դիկտատուրա է ստեծել, որ նույնիսկ ընտրված պաշտոնյան չի կարողանում պաշտոնավարել, եթե ՔՊ-ից չէ կամ չի համբուրել նրա «խաչը»: Ավելին, Փաշինյանը հստակ գիտակցում է, որ իր ադրբեջանցի վիզավին իրեն միշտ խաբել է ու շարունակում է խաբել: Այդ դեպքում ի՞նչն է նրան այդքան «լավատեսություն» ներշնչում: Այստեղ միաժամանակ գործում է երկու հանգամանք:

Առաջին հանգամանքը

Փաշինյանը գործում է Արևմուտքի հստակ հրահանգավորումներով և ստանձնել է Ռուսաստանին Հարավկովկասյան տարածաշրջանից դուրս մղելու կեղտոտ գործը: Խլուրդին էլ տեսանելի է, որ բացի Թուրքիայից ու, մասամբ, Ադրբեջանից, դա տարածաշրջանային ոչ մի երկրի շահերից չի բխում: Ռուսաստանն ամեն ինչ անում է՝ տարածաշրջանում մնալու համար և պատրաստ է նույնիսկ Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ համագործակցել: Վրացիներն արդեն տարիներ շարունակ զգում են ադրբեջանաթուրքական տնտեսական ու քաղաքական լծի ծանրությունը և հիմա հուսահատ քայլեր են անում դրա տակից դուրս գալու համար: Իրանն ամենօրյա ռեժիմով հայտարարում է, որ աշխարհաքաղաքական ու աշխարհագրական ոչ մի փոփոխություն չի հանդուրժի իր սահմանների մոտ և նույնիսկ Ռուսաստանին է «դեղին քարտ» ցույց տալիս: Փաշինյանի Հայաստանն այս վայրիվերումներում ձայնազուրկի կարգավիճակ ունի և զուտ բութ գործիքի դեր է կատարում:

Այդ դեպքում ինչո՞ւ է Փաշինյանն այդքան շահագրգռված «խաղաղության պայմանագիր» ստորագրել մի երկրի հետ, որն ամենօրյա ռեժիմով ստորացնում ու ծաղրում է իրեն: Այստեղից՝

Երկրորդ հանգամանքը

Փաշինյանը հստակ գիտակցում է, որ աշխարհաքաղաքական «ճակատում» ինքը դատապարտված է: Նույնիսկ Ռուսաստանի դեմ իր գործողություններում նա որոշակի վերապահումներ է անում, որովհետև Արևմուտքի վարած հակառուսական քաղաքականությունն իր համար 100-տոկոսանոց ինդուլգենցիա չէ. մեկ օրում ամեն ինչ կարող է փոխվել Ուկրաինայում, Եվրոպայում գործող իշխանությունները լրջագույն էլեկտորալ և տնտեսական խնդիրներ ունեն ու երկար չեն ձգի: Միացյալ Նահանգներում էլ ամեն ինչ վարդագույն չէ, և այդ գերտերությունը ուժերի գերագույն լարմամբ է կարողանում պահպանել իր միջազգային ազդեցությունը, իսկ առաջիկա նախագահական ընտրությունները ներքաղաքական լրջագույն մարտահրավերներ են առաջացրել:

Այս իրավիճակում Փաշինյանի գերխնդիրը՝ իշխանության պահպանումը, մեծ հարցականի տակ է, եթե չլինեն Ադրբեջանի ու Թուրքիայի երաշխիքները: Այդպես եղավ 2021 թվականի արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ, երբ ՀՀ քաղաքացիները ստիպված էին քվեարկել երկիր ներխուժած ադրբեջանական բանակի նշանառության տակ: Հիմա էլ է Փաշինյանն ապավինում «կիրթ» Ալիևի աջակցությանը. բառացիորեն խնդրում է Ալիևին՝ սահմանադրական փոփոխություններ չպարտադրել, այլ թողնել 26 թվականի ընտրություններից հետո: Որպեսզի Փաշինյանն այդ խոստումը կատարի, Ալիևը ստիպված է ամեն ինչ անել, որպեսզի Փաշինյանը հաղթի առաջիկա ընտրություններում: Երկուսն էլ ձևը գիտեն, իսկ Փաշինյանը վաղուց է մեզ վախեցնում պատերազմով:

Իսկ պատրա՞ստ է Ադրբեջանը գնալ դրան: Այ այստեղ է, որ Փաշինյանի հաշվարկները «բալանսի չեն գալիս»: Նախ՝ Ալիևը փորձում է Փաշինյանից ստանալ հնարավոր ամեն ինչ ու հնարավորինս արագ: Մյուս կողմից, եթե դրա համար հիմա նպաստավոր պայմաններ չկան, ապա նա պատրաստ է սպասել:

Չմոռանանք, որ հայր Ալիևը բառացիորեն փախավ, ինչպես Փաշինյանն է այսօր ասել, «մի քանի տարվա բանակցությունների» արդյունքում ձևավորված ու ամբողջովին համաձայնեցված «Կազանյան» փաստաթղթի ստորագրումից:

Էդուարդ Սարիբեկյան

Մեկնաբանություններ